geri

   Ankara ve Paris'te diplomatik yollarla alınan son kararlara göre, Hatay intihabını, Milletler Cemiyeti Komisyonu yerine, Türk ve Fransız otoriteleri müştereken idare ve ikmal edeceklerdi. Bu maksatla kurulan "İntihab-ı Ali Komisyonu" Türk Fevkalade Murahhası Cevat Açıkalın, Fransız Murahhası Delege Collet ile Hatay Valisi ve Türk Cemaati mümessilinden teşekkül etti. Vali sıfatıyla ben, komisyonun aynı zamanda genel sekreterlik vazifesini gördüm. Komisyon Türk ve Fransız murahhasları tarafından neşredilen şu beyannameyle işe başladı:

   "İskenderun Sancağında Milletler Cemiyeti ilk seçim komisyonu tarafından kayıt işlerini tatil ile Sancak mıntıkasından ayrılmak hususunda 26 Haziran 1938 tarihinde alınan karar üzerine, Sancağın enternasyonal rejimine kefil olan ve girmiş oldukları taahhütten doğan teşrik-i mesai ruhuyla mütehassıs bulunan Fransız ve Türk hükümetleri, Statü ve Anayasanın tatbikini temin edebilmek için Sancakta ilk seçim işlerinin kontrolünü birlikte deruhte etmeye karar vermişlerdir. Bu bapta Fransa Cumhuriyeti, Haut-Comissaire Delegesi Muavini Kolonel Collet'ye lazım gelen selahiyetleri bahşetmiştir. Diğer taraftan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti de, Antakya'ya Fevkalade Murahhas sıfatıyla memuriyet-i mahsusa ile gelen ortaelçi Cevat Açıkalın'a lazım gelen selahiyetleri bahşeylemiştir. İki hükümet mümessilleri, kararlarına ve kendilerine bahşolunan selahiyetlere dayanarak tescil işlerinin 22 Temmuz 1938 'den itibaren yeniden icrasına karar vermişlerdir.

   İki dost devlet mümessilleri, herhangi cins ve mezhebe mensup olurlarsa olsunlar, bilumum Sancak vatandaşlarının münasebatımın (ilişkilerinin) esaslı vasfı olacak olan kardeşlik ve birlik zihniyetine güvenebileceklerine kanidiler ve bu seçim safhasının, memleketin eriştiği ayrı siyasi varlığı icabından olan tam bir selahiyet içinde, inkişaf edeceğinden şüphe etmezler.

   Yapılacak seçim işlerini ihlal mahiyetinde görülecek en ufak bir suç bu işlere kefil olan iki devletin uhdelerine aldıkları vazifeyi işkal edeceğinden, Fransız ve Türk hükümetleri mümessilleri, herhangi bir intizamsızlığı tecziye ve vaziyeti, menafii şahsiyeleri veya Sancağın hakiki siyasi menfaatlarına muhalif ideolojileriyle istismara kalkışacak olan herhangi bir kimseyi kanunen takip için en şiddetli tedbirler almakta tereddüt göstermeyeceklerdir."

   İntihab-ı Ali Komisyonu, intihap işlerinde vaktiyle Milletler Cemiyeti Komisyonu tarafindan kabul edilmiş pek garip ve haksız muamelelere şahit oldu. Şöyle ki: Akalliyet unsurlarından Ermeni ve Araplar arasında Hatay doğumlu olmayan ve Hatay nüfusunda kayıtlı bulunmayanlardan birçok kişi intihap bürolarında kendilerini tescil ettirmişlerdi. Hatay'da bulunan Suriye askerleri, jandarma ve polisler de kaydedilmişlerdi. Türkler aleyhine rey verenlerin sayısını çoğaltmak için komşu memleketler ile, Halep ve Harim'den getirilmiş olan bir sürü yabancının hususi emellerle nüfusa kaydedilerek ellerine Hatay doğumlu olduklarına dair nüfus cüzdanı verilmiş olduğu görülüyordu. Seçim Komisyonu statü hükümlerine ve intihap nizamnamesine aykırı olan bu vaziyet karşısında şu kararları aldı:

   3 Numaralı Karar:

   İskenderun Sancağı Seçim Komisyonu,

   Sancak statüsünün 6'ncı faslındaki ahkama göre yapılan tahkikat neticesinde 1 numaralı ekli listede adları geçen 475 müntehibin (seçmenin), mezkür kararname ahkamına tevfikan Sancak vatandaşlığı hakkını iddia edemeyeceklerinden ve yine yapılan tahkikat neticesinde bağlı 2 numaralı listede adları geçen 384 müntehibin mezkür kararname ahkamına tevfikan sancak vatandaşlığı hakkını iddia edemeyeceklerinden bunların seçim listelerindeki kayıtları feshedilmiştir.

   4 Numaralı Karar:

   İskenderun Sancağı'nda ilk intihabat nizamnamesinin 16'ncı maddesi ahkamında yapılan tadilata binaen (değişikliğe dayanarak), İskenderun Sancağı Seçim Komisyonu berveçhiati (aşağıda olduğu gibi) kararı neşreyler:

   1- Sancak seçim cetvellerinde müseccel (yazılı) olan askerlerin, jandarmaların ve polislerin kayıtları mülgadır (geçersizdir).

5 Numaralı Karar:

   İskenderun Sancağı Seçim Komisyonu,

   Sancak Anayasası'nın 7'nci maddesi ahkamına göre, yapılan tahkikat neticesinde bitişik listede adları geçen 115 kişinin doğum tarihlerinde nizama mugayir bir surette tashihat (düzeltme) yapıldığından 115 mezkür kişinin dolayısıyla hile ile sancakta müntehip (seçmen) sıfatını kazanmış olduklarından, 1 Bağlı listede adları geçen 115 kişinin Sancak seçim cetvellerinden çıkarılmasına karar vermiştir.

devam