geri

   1926'da Haut Commissaire De Jouvenel'in çıkardığı bir kararnameye göre, merkezi İskenderun olmak üzere müstakil İskenderun Sancağı hudutları dahilinde doğrudan Beyrut'taki Haut Commissaire bağlı bir hükümet kurulacaktı. Bu hükümetin mebusan meclisi, kanun-i esasisi ve müntahab (seçilmiş) bir hükümet reisi olacaktı. Şam meclisine giren 6 mebus adedine 3 yeni mebus daha ilave edilecekti.

   Yeni intihap (seçim) ilan edildi. Muhtelit bir toplantıda hükümet reisliği için Gaziantep'te bulunan Ahmet Türkmen'in adını ileri sürdük. İtiraz eden olmadı. Ertesi gün evime ikisi de kumandan rütbesinde ve mesalih-i hassa (silahlı hassa) şefleri iki Fransız zabiti geldi. Biraz konuştuktan sonra "Dün akşam bir içtima yapmışsınız. Bunda Ahmet Türkmen'in hükümet reisliğine getirilmesini istemişsiniz. Neden bu lüzumu hissettiniz? Burada Türklerden hiçbirini bu mevkiye layık görmediniz mi? Reisin kim olabileceğini bilahare halletmek kolaydır. Mösyö Durieux gibi bir idare adamı başta oldukça başka kimseyi düşünmek haksızlık olur. Biz sizden, Türk unsurundan yeni idare şekline ve bunun için de sizin yeni seçime iştirakinizi istiyoruz" dediler. Durieux İskenderun Sancağında Fransız Fevkalade Komiseri'nin delegesi sıfatıyla Vali-i Umumi mevkiinde bir idare amiri idi.

   İntihap işleri din ve mezhep esaslarına göre düzenlenmişti. Yalnız Ermeniler için milliyet esası kabul edilmişti. Mebuslar nüfus nisbetinde 3 Müslüman Sünni, iki Alevi, bir Ermeni, bir Hıristiyan Ortodoks olarak seçilirdi. Üstelik intihapta yalnız Fransız delegesinin istediği kimseler kazanabilirdi. İleride herhangi bir iddiaya, protestoya mahal kalmasın diye her intihapta memleketin heyet-i umumiyesini iştirak etmiş göstermek için Türkleri okşayarak ikna etmeye çalışmak adet olmuştu. Bunun için bize de mebus namzetliği teklif edildi. Arkadaşlarımızdan biri sözümüzü dinlemeyerek namzetliğini koydu, muvaffak olamadı. Seçilen mebuslar Araplık iddia eden ve Şam'a taraftar olan kimselerden çıkmıştı.

   Eski ve yeni mebuslar İskenderun'da toplandılar. Bir kanuni esasi yapıldı. Bu suretle Fransız mandası altında "Müstakil İskenderun Hükümeti" kurulduğu ilan edildi. Hükümet reisliğine de delege Durieux seçildi. Bunun üzerine Suriye'de fırtına koptu, gazeteler büyük harflerle İskenderun'da hükümet teşkilini protesto ettiler. Yeni hükümet için yapılan mutantan (tantanalı) merasimin henüz arkası alınmamıştı. Fevkalade komiserin ikinci bir kararnamesiyle hükümetin adı değiştirilerek "Şimali (Kuzey) Suriye Hükümeti" ismi verildi.

   4 gün sonra da kanuni esasi gereğince İskenderun Sancağı'nın istiklali için yemin etmiş olan mebuslar, Suriye Devlet Reisi Ahmet Nami'nin murahhasları huzurunda tekrar Şam'a iltihak (katılma) kararı verdiler. Yalnız Ermeni mebus Narik "Henüz imzamın mürekkebi kurumamıştır. Ben sözümü ve imzamı geri almam. Şam'a iltihak kararını kabul etmiyorum" diyerek muhalif kaldı. Bu suretle müstakil sancak davasının bir safhası daha kapanmış oldu.

devam